به گزارههای زیر دقت کنید:
- پس از انتخابات ۲۴ خرداد رهبر انقلاب مکرراً ضمن تأکید بر ضرورت ادامه رشد علمی کشور، چندبار نسبت به کند شدن شتاب آن تحت تأثیر مسائل مختلف هشدار دادند. ایشان در مراسم تنفیذ حکم ریاست جمهوری و دیدار با هیئت دولت در هفته دولت نیز، مسائل اقتصادی و علمی را برای استحکام ساخت درونی اقتدار ملی، دارای اولویت جدی دانستند.
- پس از اعتماد نکردن نمایندگان مجلس به وزیر پیشنهادی علوم، تحقیقات و فناوری، فردی به عنوان سرپرست و البته گزینه احتمالی وزارت مطرح شد که از لحاظ سیاسی به مراتب پرحاشیهتر است. عملکردهای توفیقی در مدت سرپرستی نیز، کم حاشیهساز نبوده است.
- معاون پیشین علمی و فناوری ریاست جمهوری به جلسات هیئت دولت دعوت نمیشد تا جایی که شایعاتی مبنی بر احتمال حذف این معاونت به گوش میرسید. جالب اینکه اولبار این خبر را بیبیسی فارسی منتشر ساخت. پس از این شایعات بود که انتصاب معاون جدید علمی و فناوری با تأخیر صورت پذیرفت.
- رئیس جمهور، مرد پرمنصب و مشغله این روزها، اکبر ترکان را که به اعتراف خودش در حد چای خوردن با سازمان فضایی ایران آشنایی دارد، به سرپرستی این سازمان منصوب نموده است. بهانه البته، بحث اصلاح ساختار و مدیریت است.
- حدود سه هفته پیش خبری منتشر شد از قول وزیر کار مبنی بر اعتراض وزیر نفت به شرایط و حتی پیش رفتن وی تا مرز استعفا!
- برخی مقامات دولت موسوم به تدبیر و امید، مکرراً و به شکلی که گاهی اغراقگونه مینماید، از تلاش برای بهبود روابط خارجی و تأثیر مثبت آن بر مشکلات اقتصادی و تحریمها سخن میگویند.
شواهدی از قبیل آنچه آمد گویای آن است که بهرغم اهمیت موضوع و تأکید رهبر انقلاب، موضوع پیشرفت علمی و شتاب آن، همچنین لزوم پیوستگی اقتصاد و صنعت با پیشرفت علمی، اولویت چندانی برای دولت یازدهم ندارد؛ گرچه قطعاً این غفلت، سهوی و از روی بیتوجهی است و تعمّدی در کار نیست. متأسفانه اینگونه به نظر میرسد که دولت، برخلاف نام تدبیر و امیدی که بر خود نهاده است، به عوض آنکه نگاهش برای حل مسائل و پیشرفت کشور به قابلیتها و استعدادهای درونی چه در حوزه اقتصاد و چه در حوزه علم بومی باشد، به استمداد از طرفهای خارجی امید بسته است؛ که البته بارها بهانهجویی و بیصداقتی خود را اثبات نمودهاند. و چنین بر میآید که برخی مؤثران در دولت نیز برای اغراق هرچه بیشتر در اهمیت ماجرا به اجرای نمایشهای سیاسی نیز دست یازیدهاند.
تأکید بیاندازه دولتمردان بر بهبود روابط با دولتهای معارض ایران در غرب و عملکرد اعجابآور و شتابآلود هیئت ایرانی در سفر نیویورک نشان از آن دارد که همت اصلی دولت برای حل مسائل و مشکلات، مبتنی بر نگاه به بیرون است. این نگاه مستلزم یک مقدمه بدیهی است که شرط کافی (و نه تنها لازم) حل مشکلات کشور، کمک و توجه بیرونی است که اگر نباشد، معضل و مشکلی برطرف نخواهد شد. این بدان معناست که مسئولان دولت سوء مدیریتها و ضعفهای داخلی را چندان که باید در این مسائل و معضلات مهم نمیدانند.
سادهانگاری است اگر گمان کنیم کشورهای غربی بهویژه آمریکا به راحتی از تحریمها و موانعی که برای دولت و ملت ایران ایجاد نمودهاند صرف نظر خواهند کرد؛ خصوصاً آنکه برخی حرکات عجولانه و گافهای دیپلماتیک این توهم را برای آنان ایجاد نموده است که با فشار بیشتر میتوانند امتیازاتی را از ملت ایران بگیرند.

آنچه آمد منافاتی با ضرورت توجه به سیاست خارجی و دیپلماسی از نوع سنتی یا عمومیاش ندارد؛ بلکه سخن بر سر اولویتها و توجه متعادل به همه ابعاد مسائل کشور و راهحلهای آن است.
نکته قابل تأمل آن است که تداوم اظهارات و احتمالاً اقدامات خصمانه دولت آمریکا، به مرور زمان توقع ایجاد شده بین برخی لایههای عمومی برای بهبود شرایط را دچار نوعی سرخوردگی خواهد کرد.
از سویی اقدامات پرعجله دستگاه دیپلماسی در زمینه ارتباط با آمریکا در شرایطی است که دولت واشنگتن درگیر مشکلات متنوع داخلی و خارجی است. از طرفی معضل بدهیها و بودجه دولت و از طرف دیگر و مهمتر انزوا و شکست برنامه جنگطلبانه در سوریه. حال باید متولیان امر پاسخ دهند که چرا در چنین شرایطی اینقدر ذوقزده دست دوستی به سوی آمریکاییها گشودند. آن هم به سوی دولتی که حتی یک هفته هم ژست لبخندآمیز خود را نگه نداشت و به سرعت پرخاش و توهینهایش را از سر گرفت.
باید اذعان کرد که دیدار وزرای خارجه ایران و آمریکا و تماس تلفنی کذایی، بیش از آنکه سودی برای ایران داشته باشد، به ترمیم چهره اوباما پس از ناکامی در همراهسازی متحدانش در حمله به سوریه کمک کرد. و نیازی به گفتن نیست که میتواند به همین میزان در دل دولتها و ملتهای محور مقاومت و مستضعفان جهان ایجاد نگرانی کند.
خلاصه آنکه رسیدن به توفیق در رفع موانع و حل مشکلات، مبتنی بر نگاه برونگرا چنانکه آمد نه تنها گرهی را نخواهد گشود بلکه آن را کورتر خواهد کرد.
و نهایتاً اینکه امید است اظهارات رئیس محترم جمهور مبنی بر کوچک بودن گام برداشته شده در نیویورک و در پیش بودن گامهای بزرگتر ارتباطی با بیتوجهیها و بیمهریها به حوزه علم و فناوری در یکی دو ماه اخیر نداشته باشد.
این جملات از شیخ شیرینسخن، سعدی شیرازی حسن ختام خوبی است:
حکیمان گفتهاند آب حیات اگر فروشند فیالمثل به آبِ روی، دانا نخرد؛ که مردن به علّت، به از زندگانی به مذلّت.
گلستان سعدی/ باب سوم، در فضیلت قناعت/ حکایت نهم